Pytanie nadesłane do redakcji Choruję na WZJG od 2,5 roku. Jeszcze ani razu nie udało mi się wejść w stan remisji. Były momenty gorsze i lepsze. Teraz jestem w trochę lepszej kondycji. Czy przy tej chorobie można stosować dietę wegańską bądź jaka dieta jest najlepsza? W większości informacji, które zdobyłem, zalecane jest spożywanie dużej ilości mięsa. Odpowiedziała dr n. med. Lucyna Pachocka Kierownik Ogólnopolskiego Centrum Dietetyki Instytutu Żywności i Żywienia We wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego (WZJG) bardzo często występują niedobory wielu składników odżywczych. Z danych z piśmiennictwa wynika, że u 66% chorych z WZJG występuje niedokrwistość, a u 81% stwierdza się niedobór żelaza. Ponadto u 36% występuje niedobór kwasu foliowego. Zaobserwowano także przypadki osób z niedoborem białka, witaminy B12 i witaminy D oraz niektórych składników mineralnych, takich jak: wapń, magnez, potas, cynk i miedź. Dieta osób z WZJG powinna być lekkostrawna, tzn. że należy wykluczyć produkty pochodzenia roślinnego zawierające duże ilości celulozy, hemiceluloz i lignin. Dlatego u osób z WZJG nie polecam stosowania diet wegańskich, nie jest bowiem możliwe pokrycie zapotrzebowania na ww. składniki z ograniczonej puli produktów pochodzenia roślinnego. Osobom chorym na WZJG nie zaleca się spożywania produktów zbożowych z pełnego ziarna (np. pieczywa razowego, grubych kasz, płatków zbożowych z pełnego ziarna, grubych oraz razowych makaronów), mleka słodkiego, śmietany, serów kwaśnych, serów podpuszczkowych, jaj na twardo i smażonych, smażonych i duszonych tradycyjnie potraw z mięsa, drobiu i ryb, tłustych i ostrych potraw oraz sosów, warzyw kapustnych i cebulowych, suchych nasion roślin strączkowych, papryki, ogórka zielonego, rzodkwi, rzodkiewki, wszelkich marynat (w tym oliwek z zalewy octowej), ostrych przypraw, napojów słodkich oraz gazowanych. Natomiast zaleca się spożywanie 5-6 małych posiłków jak najbardziej urozmaiconych. Poniżej przedstawiam przykładowy jadłospis dla osoby z WZJG Śniadanie: Jajko na miękko lub na parze, pomidor bez skórki (unikać odmian z dużymi ziarnami), pieczywo drobnoziarniste (np. bułka) z masłem, słaby napar herbaty. II Śniadanie: Koktajl z kefiru/jogurtu naturalnego z kiwi i bananem. Wafle ryżowe. Obiad: Krupnik z kaszą krakowską/jaglaną/jęczmienną perłową lub mazurską z włoszczyzną bez pora. Ziemniaki gotowane tłuczone/purée posypane drobno pokrojoną natką pietruszki, pulpety z cielęciny/wołowiny w sosie koperkowym, marchewka gotowana. Podwieczorek: Kisiel domowy z jabłkiem tartym. Kolacja: Ryba duszona z warzywami (marchew, pietruszka korzeniowa, seler) i koncentratem pomidorowym, jasne pieczywo, słaby napar herbaty.
Mikstura na zapchane jelita. Najlepiej działa na czczo. Problemy z trawieniem i zaparcia potrafią skutecznie popsuć humor oraz samopoczucie. To również niekorzystna sytuacja dla całego organizmu. Nie zwlekaj, jeśli Hanna Szczygieł
Dieta w chorobach zapalnych jelit to kluczowa kwestia, która znacznie przyspiesza proces leczenia i poprawia ogólny komfort życia pacjenta. W przypadku jakichkolwiek dolegliwości ze strony układu pokarmowego należy zmienić sposób codziennego odżywiania, aby zapewnić organizmowi bezpieczeństwo. Jaką dietę stosować w przypadku konkretnych chorób? spis treści 1. Choroby jelit 2. Dieta przy chorobach zapalnych jelit Ogólne zasady diety w chorobach jelit Dieta w chorobie Leśniowskiego-Crohna Wrzodziejące zapalenie jelita grubego a dieta 3. Żywienie w chorobach niezapalnych jelit Dieta w zespole jelita drażliwego Co jeść przy wrzodach? Żywienie przy uchyłkach jelita grubego rozwiń 1. Choroby jelit Choroby jelit, zarówno te o charakterze zapalnym i nie, to jedne z najczęściej występujących schorzeń. Szczególnie dotkliwe są one w krajach wysoko rozwiniętych, gdzie dominuje stres, życie w biegu, a także zanieczyszczone powietrze i spożywanie dużej ilości przetworzonej żywności. Można o nich już mówić, że są chorobami cywilizacyjnymi. Zobacz film: "Produkty, które nasilają objawy zapalenia jelit" Nie do końca znane są przyczyny występowania chorób jelit. Na pewno dużą rolę odgrywa kondycja flory bakteryjnej oraz nasze codzienne przyzwyczajenia. Flora jelitowa może nie działać prawidłowo ze względu na coraz bardziej sterylne warunki życia, które utrudniają bakteriom rozpoznawanie kolejnych patogenów i uczenie się ich zwalczania. Choroby jelit mogą powstawać także na skutek długotrwałej antybiotykoterapii lub spożywania dużych ilości przetworzonej żywności. Efektem tego są dolegliwości żołądkowe, które objawiają się: brakiem apetytu wymiotami i nudnościami zaburzeniami trawienia biegunkami lub zaparciami bólami żołądka krwawienia z przewodu pokarmowego (widoczne np. w kale) 2. Dieta przy chorobach zapalnych jelit W przebiegu chorób zapalnych jelit, jak również w przypadku zwykłych schorzeń, kluczową role odgrywa dieta. Ma ona na celu nie tylko poprawić jakość życia pacjentów, ale także pomóc układowi pokarmowemu w pełni się zregenerować, aby objawy ustąpiły i nie nawracały w przyszłości lub miały o wiele słabsze nasilenie. Dieta w chorobach jelit pomaga jak najdłużej utrzymać remisję, a także zapobiega rozwojowi powikłań. Ogólne zasady diety w chorobach jelit Jeśli zmagamy się z chorobami jelit, zapalnymi bądź nie, musimy znać kilka podstawowych zasad żywieniowych. Nie oznacza to konieczności stosowania restrykcyjnej diet, ale o ograniczenie pewnych grup produktowych i dbałość o regularność posiłków. W chorobach jelit ważne jest: spożywanie warzyw i owoców bez pestek i skórki, najlepiej po obróbce cieplnej - nigdy surowych! wybieranie pieczywa białego, dokładnie oczyszczonego i o niewielkiej zawartości błonnika sięganie po niskotłuszczowe melko i wszystkie jego przetwory (np. chude sery) wybieranie mięsa drobiowego, króliczego oraz cielęcego - zawsze bez skóry! sięganie po chude wędliny gotowanie i pieczenie zamiast smażenia smażenie bez tłuszczu, na suchej patelni wybieranie chudych ryb - pstrąga, sandacza, dorsza spożywanie 5-6 mniejszych posiłków stosowanie diety wysokobiałkowej i niskotłuszczowej ograniczenie słodyczy - można spożywać ciasta drożdżowe i biszkoptowe, a także lody sięganie po łagodne przyprawy. Produkty niezalecane w chorobach jelit: kawa alkohol warzywa strączkowe tłuste mięso oraz ryby konserwy mięsne ciemne i razowe pieczywo i makarony otręby potrawy smażone ostre przyprawy niektóre warzywa kapustne (np. brukselka) musztarda i ostry keczup. Rekomendowane przez naszych ekspertów Dieta w chorobie Leśniowskiego-Crohna Choroba Leśniowskiego-Crohna to inna nazwa odcinkowego zapalenia jelit. Objawia się występowaniem biegunek (często krwistych), bólu brzucha i okresowymi zaparaciami. To przewlekła choroba zapalna, na którą do tej pory nie opracowano skutecznej metody leczenia. Konieczna jest więc zmiana diety i leczenie objawowe. Choroba ta może prowadzić do wyniszczenia i osłabienia całego organizmu. Jelita odgrywają istotną rolę w procesach odpornościowych organizmu i jeśli nie pracują one prawidłowo, jesteśmy stale narażeni na infekcje, szczególnie pokarmowe. W diecie skierowanej na leczenie objawów choroby Leśniowskiego-Crohna konieczne jest dostarczenie wszystkich niezbędnych składników odżywczych, więc musi być ona odpowiednio zbilansowana. W przypadku zaostrzonych objawów należy zastosować dietę płynną. W ten sposób produkty szybko zostaną strawione, a układ pokarmowy nie będzie podrażniony przez zalegające resztki. Dietę płynną stosuje się przez 3-4 dni, aż nieprzyjemne objawy ustąpią. Wówczas warto sięgać po różnego rodzaju kleiki i kisiele, przeciery owocowo-warzywne, a także soki i słabą, niesłodzoną herbatę. Po ustąpieniu objawów stopniowo należy wprowadzać produkty stałe, pamiętając jednocześnie, aby unikać te, które mogą znowu nasilić objawy. Wrzodziejące zapalenie jelita grubego a dieta Wrzodziejące zapalenie jelita grubego to choroba, która często nawraca, a jej objawy mocno się nasilają szczególnie wiosną i jesienią. Charakteryzują ją biegunki, bóle brzucha, obecność krwi i śluzu w kale, a także obecność aft w jamie ustnej. Dolegliwości często pojawiają się po posiłku, efektem czego jest niechęć do jedzenia, co może wywołać skrajne niedożywienie i być przyczyną problemów emocjonalnych. Dieta w chorobach wrzodziejących jelit musi być dopasowana do aktualnego stanu pacjenta. Jeśli objawy są zaostrzone, warto przejść na kilka dni na dietę płynną, aby uspokoić żołądek. Następnie stopniowo należy zwiększać ilość stałych pokarmów i ograniczać te, które nam nie służą. Generalnie postępowanie żywieniowe we wszystkich chorobach zapalnych jelit jest bardzo podobne. 3. Żywienie w chorobach niezapalnych jelit Układ pokarmowy jest narażony także na wiele innych schorzeń, które nie przebiegają w towarzystwie stanów zapalnych. W ich przypadku również warto zadbać o prawidłową dietę, aby nie narażać się na przykre dolegliwości. Dieta w zespole jelita drażliwego Zespół jelita drażliwego, czyli IBS, to podstępne choroba, którą diagnozuje się dopiero po wykluczeniu innych schorzeń układu pokarmowego. Charakteryzuje się naprzemiennie występującymi biegunkami, zaparciami, wzdęciami i bólami żołądka. IBS może być związany z przebytymi infekcjami układu pokarmowego lub ze stresującym trybem życia. Często jest następstwem traumy lub pojawia się w przebiegu nerwicy lękowej. W przypadku zespołu jelita drażliwego zalecana jest tzw. dieta FODMAP, która polega na stopniowym wykluczeniu z diety większości cukrów, które mogą nasilać objawy choroby. Taką dietę stosuje się ok. 8 tygodni, a po tym czasie należy stopniowo wprowadzać do diety pozostałe produkty. Warto także prowadzić dzienniczek, w którym będziemy zaznaczać, po jakich produktach czujemy się gorzej, aby móc unikać ich w przyszłości. Co jeść przy wrzodach? Wrzody żołądka to choroba, która wywołuje szereg nieprzyjemnych dolegliwości. Ból żołądka, któy pojawia się tuż po posiłku lub wtedy, kiedy jesteśmy na czczo, związany jest z obecnością uszkodzeń i uchyłków na ścianach żołądka lub dwunastnicy, na które negatywnie wpływają soki żołądkowe. Dieta w przypadku wrzodów jest podobna do tej, którą stosuje się w chorobach zapalnych jelit. Nie jest jednak zwykle konieczna dieta płynna. Wystarczy ograniczenie produktów, które mogą negatywnie wpłynąć na stan układu pokarmowego (razowego pieczywa, kawy) i zrezygnowanie z surowych warzyw, owoców oraz z kawy. Po kilku tygodniach objawy ustępują, ale należy utrzymywać dietę, aby dolegliwości nie powróciły. Żywienie przy uchyłkach jelita grubego Uchyłkowatość jelita grubego to choroba, która najczęściej dotyka osoby starsze. W takiej sytuacji warto zmienić nawyki żywieniowe, szczególnie na czas zaostrzenia objawów, ale nie tylko. W remisji także warto uważać na spożywane posiłki. W pierwszym etapie leczenia zaleca się przejście na dietę bezresztkową i lekkostrwaną. Nie zaleca się spożywania błonnika. Chory powinien sięgać przede wszystkim po sucharki, produkty z mąki pszennej, chude mięso oraz wędliny, a także chude ryby i nabiał, gotowane jajka oraz oliwę z oliwek. Taką dietę warto stosować przez 2 tygodnie, później można stopniowo wprowadzać inne produkty. Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki. polecamy
Nowotwór w obrębie jelita grubego wymaga modyfikacji podstawowych zaleceń żywieniowych dla chorych onkologicznie, które znajdziesz tutaj: Dieta w trakcie leczenia onkologicznego. Zakres tych zmian, który w miarę upływu czasu od zabiegu operacyjnego może ulegać ograniczeniu, został opisany poniżej. Ogranicz spożywanie produktów
Nowotwory jelita grubego i odbytu są jednymi z najczęściej występujących nowotworów na świecie. Zachorowania odnotowuje się dwukrotnie częściej u mężczyzn. Szacuje się, że nowotwory jelita grubego stanowią czwartą, najczęstszą przyczynę zgonów nowotworowych, a ich leczenie stanowi wyzwania dla specjalistów wielu dziedzin. Jak się odżywiać, aby chronić się przed nowotworem jelita grubegoW rozwoju nowotworu jelita grubego istotne znaczenie mają czynniki środowiskowe, do których należą przede wszystkim spożycie czerwonego i przetworzonego mięsa, nadmierne spożycie alkoholu oraz otyłość. Potencjalnie rakotwórcze działanie mogą wykazywać również produkty bogate w cukry proste oraz tłuszcze zwierzęce. Wśród czynników ochronnych wymieniane są głównie produkty o wysokiej zawartości błonnika pokarmowego oraz produkty bogate w wapń. Korzystne działanie w profilaktyce raka jelita grubego mogą odgrywać również: spożycie ryb, niskoskrobiowych warzyw, owoców oraz odpowiednia podaż witaminy D. Żywność oraz stan odżywienia wpływają nie tylko na ryzyko wystąpienia nowotworu, ale również na przebieg już istniejącej choroby nowotworowej. Właściwa dieta u pacjenta z nowotworem jelita grubego może przyczynić się do zwiększenia skuteczności leczenia, poprawy tolerancji terapii leczniczej oraz zmniejszenia ryzyka wystąpienia powikłań. Leczenie operacyjne raka jelita grubego a dietaSposób przygotowania do operacji może różnić się w zależności od placówki medycznej, w której będzie prowadzony zabieg. Przez wiele lat częstą praktyką było intensywne oczyszczanie jelita przed operacją, stosowanie diety płynnej, leków przeczyszczających lub też oczyszczania mechanicznego. Zgodnie z najnowszymi wytycznymi zawartymi w specjalnie opracowanym protokole – rutynowe przygotowanie jelita do zabiegu nie zawsze jest zalecane. Wyjątek od tej reguły stanowią konieczności wyłonienia ileostomii odbarczającej, niskiej przedniej resekcji odbytnicy, techniki endoskopowej transanal endoscopic microsurgery (TEM), hybrydowej techniki transanal total mesorectal excision (TaTME). Najważniejsze elementy przygotowania żywieniowego do operacji stanowią: rezygnacja z palenia tytoniu i nadużywania alkoholu,poprawa stanu jest wykluczenie spożywania potraw ciężkostrawnych. Dodatkowo, pokarmy stałe należy wykluczyć na 6 godzin przed operacją natomiast płyny dwie godziny przed zabiegiem. W okresie pooperacyjnym, od momentu rozpoczęcia żywienia doustnego, stosowane jest stopniowe włączanie produktów spożywczych, zaczynając od diety płynnej. Następnie włączane są produkty lekkostrawne o zmienionej konsystencji, np. owsianki, zupy, jogurty czy budyń. W zależności od tolerancji i objawów ze strony przewodu pokarmowego wprowadzane są kolejne produkty o coraz twardszej konsystencji aż do momentu powrotu do zwyczajowego sposobu odżywiania. W przypadku złej tolerancji podawanych produktów można wrócić do stosowania diety płynnej. Odżywianie w czasie chemioterapiiZasady stosowane w przypadku chemioterapii znajdziesz tutaj zasady odżywiania przy nowotworze jelita grubego i odbytnicyDieta powinna być dopasowana indywidualnie do potrzeb chorego, uwzględniać jego aktualny stan odżywienia, rodzaj stosowanych terapii leczniczych oraz stopień wydolności przewodu pokarmowego. W dietoterapii należy uwzględnić również występowanie i nasilenia specyficznych objawów ze strony przewodu pokarmowego takich jak: biegunka, wymioty, wzdęcia, uczucie niepełnego wypróżnienia, utrata apetytu, ból przy defekacji, anemia, bóle względu na ryzyko wystąpienia niedożywienia istotnym elementem diety chorego jest pełnowartościowe białko. Źródłem białka w diecie mogą być chude mięsa, jaja, rośliny strączkowe (w zależności od tolerancji pacjenta), ryby, niemodyfikowane produkty sojowe oraz zboża. Tłuszcz w diecie chorego z nowotworem powinien być przyjmowany w ograniczonych ilościach. Dieta o wysokiej zawartości tłuszczów wpływa na zwiększenie ryzyka wystąpienia wielu chorób metabolicznych, a także wpływa niekorzystnie na sam proces nowotworowy. Wskazane jest spożywanie przede wszystkim nienasyconych kwasów tłuszczowych. Korzystne może okazać się włączenie do diety ryb przynajmniej 3 razy w tygodniu. Wskazane źródła tłuszczu stanowią również oliwa z oliwek, awokado, olej rzepakowy i lniany. Należy ograniczyć przyjmowanie tłuszczów nasyconych (masła, majonezu, oleju słonecznikowego i kukurydzianego, czerwonego mięsa) oraz unikać potraw smażonych. Niewskazane jest przyjmowanie produktów gotowych, zup i sosów w proszku, kostek rosołowych, ciastek i herbatników ze względu na wysoką zawartość niekorzystnych kwasów stanowią główne źródło energii dla organizmu. W diecie chorego z nowotworem zaleca się spożywanie węglowodanów złożonych (pełnoziarniste produkty zbożowe, nasiona roślin strączkowych oraz warzywa) oraz unikanie cukrów prostych (cukier, wyroby cukiernicze, ciastka, cukierki, ketchup, gotowe sosy i zupy w proszku, płatki śniadaniowe, słodzone wyroby mleczne). Kontrowersyjnym składnikiem pokarmowym u pacjentów z nowotworem jelita grubego może wydawać się błonnik. Funkcją błonnika pokarmowego znajdującego się w warzywach, owocach, pełnoziarnistych produktach oraz nasionach i orzechach polega na wspieraniu oczyszczania jelita, pobudzaniu perystaltyki i wydłużaniu uczucia sytości. Nie potwierdzono dotychczas, że u chorychz nowotworem jelita grubego należy ograniczać podaż błonnika pokarmowego, jeżeli nie wskazują na to objawy i samopoczucie pacjenta. Ważne składniki odżywcze i ich źródławitamina E – oleje roślinne, nasiona, pestki, orzechy,karoten – warzywa i owoce o intensywnych kolorach (zielonym, żółtym, pomarańczowymi czerwonym),witamina D – tłuste ryby morskie, wysokiej jakości suplementy diety,witamina C – warzywa (natka pietruszki, papryka, kapusta, chrzan), owoce (owoce jagodowe, wiśnie, kiwi, cytrusy),wapń – produkty mleczne, ryby, migdały, mak, słonecznik, nasiona roślin strączkowych, brokuły,cynk – owoce morza, orzechy, nabiał, jaja, mięso,selen – orzechy brazylijskie, ryby, kakao, kasza gryczana, jaja, przeciwwskazane: alkohol, cukier, słodzone napoje gazowane,pieczywo cukiernicze, żywność wysoko przetworzona (parówki, chipsy, kremy, sery topione itp.), potrawy i produkty smażone, obsmażane,słone przekąski. Należy dbać o przyjmowanie posiłków regularnie oraz unikanie spożywania pokarmów o dużej objętości podczas jednego posiłku. Należy zwracać uwagę na świeżość produktów spożywczych, nie spożywać produktów z objawami psucia, spleśniałych lub o wątpliwej dacie przydatności do spożycia. Kluczowym elementem służącym do oceny skuteczności stosowanej diety jest obserwacja stanu odżywienia. Dieta jest jednym bardzo ważnych elementów decydujących o skuteczności leczenia, dlatego warto udać się po profesjonalną opiekę dietetyczną zarówno w czasie trwania, jak i po zakończeniu leczenia choroby nowotworowej. Dieta Śródziemnomorska korzystna dla pacjentów z rakiem jelita grubegoLiczne doniesienia wskazują, że stosowanie diety śródziemnomorskiej może przynieść korzyści pacjentom z nowotworem jelita grubego. Dieta śródziemnomorska charakteryzuje się dużym spożyciem owoców, warzyw i węglowodanów złożonych; częstym spożyciem ryb i owoców morza oraz niskim spożyciem mięsa i jego przetworów. Bogactwo substancji aktywnych pochodzących z warzyw i owoców oraz odpowiednia ilość błonnika pokarmowego pozwalają przypuszczać, że dieta śródziemnomorska będzie miała działanie neutralizujące toksyczne działanie chemioterapii oraz zmniejszała nasilenie stanu zapalnego u pacjentów z nowotworem jelita grubego. Korzystne działanie diety zależy jednak od indywidualnie dopasowanych rozwiązań i tolerancji pacjenta. Autorka: Elwira GliwskaŹródła:Bakker, Nathalie, et al. „Eight years of experience with enhanced recovery after surgery in patients with colon cancer: impact of measures to improve adherence.” Surgery (2015): Alberto, et al. „Mediterranean diet and colorectal cancer: A systematic review.” Nutrition 43 (2017): E., Nowotwór jelita grubego – postępowanie dietetyczne. Gerontologia Współczesna 4/2014, vol. 2Kałądkiewicz E., Doboszyńska A., Dietoprofilaktyka raka jelita grubego. Onkologia w Praktyce Klinicznej 2012, tom 8, nr 5, 171–177Kim, Min Ki, et al. „Comparison of the effects of an ERAS program and a single-port laparoscopic surgery on postoperative outcomes of colon cancer patients.” Scientific reports (2019): 1-8. Mattioli, Anna Vittoria, Alberto Farinetti, and Roberta Gelmini. „The beneficial effect of Mediterranean Diet on Colon-rectal Cancer.” (2018): zachorowań Yuan, et al. „Association between Mediterranean diet adherence and colorectal cancer: a dose-response meta-analysis.” The American Journal of Clinical Nutrition (2020): 1214-1225.
gSRco. 188 349 45 281 474 154 97 269 90
ciasto dla chorych na jelita